Column De Standaard 12 september 2016

IS ZIEK ZIJN EEN ZWAKTE?

Wat een onvergeeflijke fout maakte Hillary Clinton toch, zo schrijven velen: ze heeft niet meteen gemeld dat ze een longontsteking had. En nu is ze dus onbetrouwbaar? Wat een heisa. Maar ja, wie president moet worden, moet blijkbaar alles publiek maken, ook medische gegevens.Natuurlijk beschikt een toekomstige president van de VS best over een goeie gezondheid. En neen, zij is niet meer van de jongste, maar Donald Trump is dat evenmin. Door niet meteen in te gaan op haar gezondheidssituatie bevestigt Clinton niet zozeer de gedachte dat ze onbetrouwbaar is. Integendeel, indien ze met haar verklaringen iets heeft aangetoond, dan wel haar gebrek aan vaardigheid om goed te liegen. Nochtans is dat een eigenschap die je als president erg nodig hebt. Je moet nu eenmaal vaak voor de buitenwereld zaken verzwijgen omdat je niet alles meteen openbaar kan maken en sommige dossiers zelfs nooit. Er is dus nog werk aan de winkel.Daarnaast heeft Clinton met de geheimdoenerij over haar ziekte nog iets anders aangetoond. Door ‘I’m feeling great’ uit te roepen terwijl ze een longontsteking heeft, voedt ze de kwalijke overtuiging dat ziek zijn een te verbergen zwakte is, die je als persoon ongeschikt maakt om een hoge functie uit te oefenen. Daarom kan Trump nu als winnaar uit de bus komen en uitroepen hoe gezond hij wel is. Clinton had dit perfect kunnen voorkomen door aan te geven dat ze zich rot voelt omdat ze ziek is en dat ze heel even een break nodig heeft. Daarmee was de kous af en hoefde ze hier niet verder op in te gaan. Nu zullen de media blijven zoeken naar andere kwalen en dreigt ze haar hele medische achtergrond te moeten openbaar maken om dit stop te zetten.Blijft de vraag waarom zij, en misschien ook wij, ziek zijn beschouwen als een zwakte. Ziek zijn is geen zwakte omdat gezond zijn ook nooit zomaar je verdienste is. Gezond leven helpt je natuurlijk vooruit, maar er is zoveel meer: genetische aanleg, omgeving, opvoeding of arbeidsomstandigheden. Een ziekte heb je zeker niet altijd in de hand. Het overkomt je, maar toch loert vaak de suggestie om de hoek dat je, eens ziek geweest, niet langer inzetbaar bent om topprestaties te leveren. En dan spreken we in het geval van Clinton nog maar over een tijdelijke, fysieke aandoening. Stel je eens voor dat ze volgende week verklaart af en toe depressief te zijn. Vermoedelijk zou ze bij de verkiezingen geen staat binnenhalen, want aan een president mag natuurlijk geen enkel gebrek kleven. Waarom toch?De gezondheid van Clinton is een relevante kwestie, maar de suggestie dat een longontsteking haar capaciteit als president zou ondermijnen, gaat te ver. Longontstekingen komen en gaan en we kunnen er vlot van genezen. Door ze te verbergen moet Clinton paradoxalerwijs mogelijk haar hele medische situatie openbaar maken om haar vege lijf te redden. Zoals Björn Soenens aangaf in zijn podcast hierover op deredactie.be: ‘Wie privacy wil, moet geen president van de VS willen worden.’ Dat klopt. De president van de VS is een publiek figuur, maar hoever gaan we daarin? Willen de media straks live haar bloeddruk observeren, of regelmatig een update ontvangen van haar darmflora? De Amerikaanse presidentsverkiezingen lijden aan wat socioloog Richard Sennett omschrijft als ‘de tirannie van de intimiteit’. Om verkozen te raken moeten politici steeds meer hun privéleven prijsgeven. Alle aandacht gaat uit naar de mens achter de politicus. Het komt er daarom op aan een goed imago van jezelf verkocht te krijgen aan het grote publiek. Minder dan ooit doet het er toe welke ideeën je als politicus aanlevert, maar des te meer wie je bent. Daarom moet je je als persoon helemaal blootgeven, want iets achterhouden staat gelijk aan iets verbergen en dat maakt je verdacht.In De cirkel houdt Dave Eggers ons het toekomstbeeld voor van deze evolutie: een computerbedrijf slaagt erin politici te overtuigen om volledig ‘transparant te worden’. Dat betekent dat ze een SeeChange-camera rond de nek hangen waarmee ze 24/7 beelden doorsturen over zichzelf, zodat iedereen kan volgen waar ze gaan en met wie ze praten. Nadat één parlementslid ermee begonnen is, moeten de anderen wel volgen want ‘als je niet transparant bent, heb je iets te verbergen’.
We staan inderdaad nog niet aan de vooravond van deze evolutie. Maar we zijn wel goed op weg en pas dan dreigt elk kuchje nieuws te worden. Hillary Clinton laat zich beter snel verkiezen voor de SeeChange-camera eraan komt.